ปัจจัยของธาตุทั้งสี่แบบข้าวอีสาน ที่มาของความเป็นข้าวหอมมะลิอีสาน

ข้าวหอมมะลิ จากแหล่งปลูกข้าวจังหวัดสุรินทร์แผ่นดินอีสานใต้ หนึ่งในแหล่งปลูกข้าวที่สําคัญที่สุดของไทย เป็นพื้นที่ที่มีลักษณะดิน แหล่งน้ำธรรมชาติ ลม ความร้อนและแสงแดดที่มีลักษณ์เฉพาะตัว ผสานวัฒนธรรม ที่มีความเกี่ยวเนื่องกับวิถีข้าวของชาวอีสานมาแต่โบราณ ปัจจุบันเป็นแหล่งปลูกข้าวที่มีชื่อด้านการผลิตเมล็ดพันธุ์ที่บริสุทธิ์ ตรงตามสายพันธุ์ ซึ่งมีลักษณะเฉพาะคือ หอม ยาว ขาว นุ่ม ที่ให้รสสัมผัสพิเศษ กลิ่นหอมอบอวลด้วยพลังจากธรมชาติ ส่งกลิ่นกรุ่น เพิ่มคุณค่าและเสริมสรรพรสให้กับทุกมื้ออาหารแก่คนไทยและผู้คนทั่วโลกมานาน 

ดิน 

สภาพดิน เป็นดินร่วนปนทราย ผสมดินเหนียว มีความอุดมสมบูรณ์ตํ่า ไม่อุ้มน้ํา สภาพพื้นที่ไม่เป็นแอ่งกะทะ น้ําไม่ท่วมขังนาน จึงเป็นแหล่งดินที่มีระบบกักเก็บและถ่ายเทน้ําได้ง่าย

ลม 

มรสุมที่พัดประจ้าฤดูกาล 2 ชนิด คือ มรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งพัดพามวลอากาศเย็นและแห้งแล้ง 

มรสุมตะวันตกเฉียงใต้พัดพามวลอากาศชื้นจากทะเลและมหาสมุทร ที่พัดพาไอความชื้นจากอ่าวไทยผ่านเทือกเขาพนมดงรักมาสู่พื้นที่ในช่วงฤดูฝน 

นํ้า 

อาศัยตามนํ้าฝนตามฤดูกาลเป็นหลัก และอิทธิพลของน้ําและตะกอนจากน้ําชี,นํ้ามูลที่หลากเข้ามาในพื้นที่ ซึ่งต้องใช้การแบ่งพื้นที่นาเพื่อกักเก็บนํ้าสําหรับปลูกข้าว เป็นแบบที่นาลุ่ม และที่นาดอนในฤดูน้ําหลาก 

ไฟ 

พื้นที่สูงจาก ระดับน้ำทะเลปาน กลาง 146 เมตร ต้ังอยู่บนที่ราบสูง แสงแดดกล้าแรงส่งผ่านพลังงานความร้อนให้กับทุกชีวิตบนผืนดินได้มากกว่าภาคอื่นๆในช่วงฤดูร้อน

ส่วนในช่วงฤดูหนาวจะมีอากาศค่อนข้างหนาวเย็นและแห้งแล้ง แต่ยังกล้าด้วยแสงแดด